Chuyến bay từ Hà Nội đi TP.HCM hôm ấy đông kín hành khách. Máy bay lấp lánh ánh đèn cabin, mùi nước hoa thoang thoảng hòa quyện với tiếng rì rầm của động cơ chuẩn bị cất cánh. Ở khoang thương gia, nơi những chiếc ghế da rộng rãi được sắp xếp thoải mái, một cô gái trẻ bước vào với dáng vẻ tự tin. Cô khoảng 25 tuổi, mái tóc nâu óng ánh được uốn sóng tỉ mỉ, mặc một chiếc váy thiết kế hàng hiệu và đeo kính râm Gucci dù đang ở trong nhà. Trên tay cô là một chiếc túi Hermes màu cam nổi bật, giá trị có lẽ đủ mua một chiếc xe hơi. Cô tên là Linh, con gái duy nhất của một đại gia bất động sản ở Hà Nội.
Linh kéo vali nhỏ đến ghế 2A, cạnh cửa sổ, nơi cô đã đặt trước để tận hưởng chuyến bay thư giãn. Nhưng khi vừa ngồi xuống, cô khựng lại. Ngồi cạnh cô, ở ghế 2B, là một cụ ông trông có vẻ ngoài 70 tuổi. Ông mặc áo sơ mi bạc màu, quần vải sờn cũ, đôi dép cao su giản dị. Gương mặt ông khắc khổ, đầy nếp nhăn, nhưng đôi mắt sáng và hiền từ. Trên tay ông là một chiếc túi vải cũ kỹ, bên trong lấp ló vài món đồ lặt vặt. Linh nhíu mày, nhìn cụ ông từ đầu đến chân, rồi lập tức nhấn chuông gọi tiếp viên hàng không. Giọng cô sắc lạnh: “Làm ơn tìm cho tôi một chỗ ngồi khác ngay lập tức.”
Tiếp viên hàng không, một cô gái trẻ tên Mai với nụ cười chuyên nghiệp, nhanh chóng xuất hiện. “Thưa cô, có vấn đề gì ạ?” Mai hỏi, giọng nhẹ nhàng. Linh không buồn hạ giọng, chỉ tay về phía cụ ông: “Tôi không muốn ngồi cạnh ông này. Nhìn ông ấy… không hợp với khoang thương gia chút nào. Chắc chắn có nhầm lẫn gì đó.” Lời nói của Linh khiến vài hành khách gần đó quay lại nhìn, một số người xì xào. Cụ ông nghe rõ nhưng chỉ cúi đầu, đôi tay siết chặt chiếc túi vải, không nói gì.
Mai giữ bình tĩnh, giải thích: “Thưa cô, khoang thương gia hôm nay đã kín chỗ. Vé của cụ đây cũng được đặt hợp lệ. Mong cô thông cảm.” Linh bĩu môi, khoanh tay, giọng gay gắt hơn: “Tôi trả tiền cho sự thoải mái, không phải để ngồi cạnh người như thế này. Cô không xử lý được thì gọi quản lý ra đây!” Mai hơi lúng túng nhưng vẫn cố giữ nụ cười, hứa sẽ kiểm tra lại và quay đi.
Trong lúc đó, cụ ông lên tiếng, giọng trầm và chậm rãi: “Nếu cô gái không muốn ngồi đây, tôi sẵn sàng đổi chỗ. Tôi ngồi đâu cũng được.” Ông nói mà không nhìn Linh, ánh mắt hướng ra cửa sổ. Linh hừ nhẹ, không đáp, chỉ lôi điện thoại ra lướt mạng xã hội, như thể cụ ông không tồn tại.
Mai trở lại, thông báo không còn ghế trống nào trong khoang thương gia. “Cô ơi, em rất tiếc. Nếu cô muốn, em có thể sắp xếp một ghế ở khoang phổ thông, nhưng…” Linh cắt lời: “Phổ thông? Cô đùa à? Thôi, để tôi ngồi đây, nhưng tôi không hài lòng chút nào.” Cô đeo kính râm lên, quay mặt ra cửa sổ, rõ ràng không muốn tiếp tục câu chuyện.
Máy bay cất cánh. Không khí trong khoang trở nên yên ả, chỉ còn tiếng động cơ rì rầm. Linh cắm tai nghe, lướt Instagram, thỉnh thoảng liếc sang cụ ông với vẻ khó chịu. Cụ ông thì lặng lẽ lấy từ túi vải ra một cuốn sổ cũ, bìa da sờn rách, và bắt đầu đọc. Linh tò mò, liếc nhìn. Đó không phải sổ tay thông thường mà là một cuốn nhật ký, chữ viết tay chi chít, xen kẽ vài tấm ảnh đen trắng dán cẩn thận. Cô cố tình nghiêng người để nhìn rõ hơn, nhưng cụ ông nhận ra, khẽ khép sổ lại.
Một lúc sau, bữa ăn được phục vụ. Linh gọi một suất bò bít tết kèm rượu vang đỏ, trong khi cụ ông chỉ xin một chai nước lọc và một ổ bánh mì nhỏ. Khi tiếp viên mang đồ ăn đến, Linh vô tình làm đổ ly rượu vang lên cuốn sổ của cụ ông. “Ôi trời!” Linh kêu lên, nhưng giọng không có chút áy náy. Cụ ông vội lấy khăn giấy lau, cẩn thận từng chút một, như thể cuốn sổ là báu vật. “Có đáng để quý thế không? Chỉ là cuốn sổ cũ thôi mà,” Linh buột miệng.
Cụ ông mỉm cười nhẹ, lần đầu tiên nhìn thẳng vào Linh. “Cô gái, đây không chỉ là cuốn sổ. Nó là cả cuộc đời tôi.” Giọng ông bình thản nhưng đầy sức nặng, khiến Linh khựng lại. Cô im lặng, không biết đáp thế nào. Cụ ông tiếp tục: “Tôi từng là bác sĩ quân y trong chiến tranh. Cuốn sổ này ghi lại những ngày tháng ấy, những người tôi cứu được, và cả những người tôi không thể cứu.” Ông mở sổ, chỉ vào một tấm ảnh đen trắng, trong đó là một nhóm lính trẻ, cười tươi giữa cánh đồng. “Đây là đồng đội tôi. Hầu hết họ không trở về.”
Linh bất ngờ, không còn vẻ kiêu kỳ như trước. Cô lặng lẽ nhìn tấm ảnh, rồi hỏi: “Sao cụ lại ngồi khoang thương gia? Ý cháu là…” Cô ngập ngừng, nhận ra câu hỏi có thể xúc phạm. Cụ ông cười hiền: “Con trai tôi tặng tôi vé này. Nó nói tôi xứng đáng được thoải mái một lần sau cả đời vất vả. Nó làm kỹ sư ở Sài Gòn, thành đạt lắm.” Ông nói với niềm tự hào, nhưng ánh mắt lại thoáng buồn. “Hôm nay tôi vào thăm nó, và cả cháu nội tôi. Đã ba năm